Maria Łuszczkiewicz-Jastrzębska RYSUNEK

od 17 stycznia (środa, 19.00) do 16 lutego

M. Łuszczkiewicz-Jastrzębska, „Bez tytułu”, 1979, kredka, 65 x 50 cm

Prace Marii Łuszczkiewicz-Jastrzębskiej, warszawskiej graficzki i rysowniczki, są bardzo rozpoznawalne. Artystka stworzyła własny, złożony znak plastyczny, którym „pisze” swoje prace. To spójny kod, zauważalny niemal zawsze, bez względu na zastosowaną technikę. Dzieła plasują się na pograniczu oniryzmu i surrealizmu, linearnej geometrii i organicznych form. W obrębie jednej pracy współistnieją czyste, uporządkowane bryły i poprowadzone konturem figury, a także miękkie, owalne elementy, nasycone sensualnymi akcentami, nieraz pajęcze i trawiaste, też nieważkie, jedwabiste, puchowe bądź ciężkie, rubensowskie. Formy ciemne i płaskie sąsiadują ze zwiewnymi i subtelnie cieniowanymi, a namacalne linie widnieją obok uroczo rachitycznych, sprężystych, dryfujących kształtów. Artystka wprawnie i z zapałem porusza się po obrzeżach abstrakcji, jednocześnie inscenizując spektakl figuratywnej, somnambulicznej rzeczywistości.

M. Łuszczkiewicz-Jastrzębska, „Chwile wyobraźni”, 2001, kredka, piórko, tusz; 70×100 cm

Prace plasują się między porządkiem, statyką, zwięzłością i ścieśnieniem form, a symfonią i wielogłosem kresek, linii, kształtów, plam i różnych śladów przypominających te z ulubionych technik graficznych. Artystka buduje i wyraża swój abstrakcyjny świat poprzez balansowanie między systemowym porządkowaniem formy i światłocienia, a koronkową pracą stwarzania organicznej, rozwibrowanej i niepowtarzalnej materii. Maria Łuszczkiewicz-Jastrzębska ceni dyscyplinę działania oraz eliminuje zbędne elementy. Choć ma uznanie dla ładu geometrii, pozwala, by w pracach zaistniał uporządkowany chaos i nieskrępowana gra cienkich jak włos kresek.

M. Łuszczkiewicz-Jastrzębska, „Dyskusja II, 1989, kredka, 50 x 65 cm

Styl Marii Łuszczkiewicz-Jastrzębskiej ukształtowały lata praktyki w dziedzinie grafiki warsztatowej, m. in. w suchorycie. Prace artystki oscylują pomiędzy pierwotnie wyszlifowaną precyzją a ekspresją niesfornej formy, wyrosłej z wyobraźni, obserwacji, bogactwa własnego wnętrza. Autoteliczną cechą prac Marii jest pluralizm znaków artystycznego przekazu w obrębie jednego dzieła. To efemeryczny świat, w którym artystka bawi się przestrzenią, kontrastem, światłem i formą, a także przełamuje granice konwencjonalnego odbioru przedmiotu. Litery, cyfry, znaki interpunkcyjne, drzewa, chmury, pola, domy i linie horyzontu to głównie komponenty wyimaginowanej przestrzeni zwielokrotnionej, frywolnej, koncentrującej się wokół zaprzeczania treści desygnatów. Artystka dynamizuje kompozycje budowaniem wrażenia ruchu, ukierunkowuje obiekty, które raz uporządkowane po diagonali, raz w skupisku materii – żywiołowo pędzą do wspólnego celu lub rozpraszają się ukrytymi arteriami. Sensualne obiekty się przenikają, wręcz przepychają, wrastają w siebie naprzemiennie, rozmywają się. Prace Marii budzą subiektywne skojarzenia z tańcem – w tej ferii i pląsach powstaje autoteliczny świat.

M. Łuszczkiewicz-Jastrzębska, „Pejzaż we mgle”, 2019, piórko, tusz, 69×100 cm

Mimo wielości i różnorodności oraz odbiorczego wrażenia, że w pracach Marii „wiele się dzieje”, są one dla widza odpoczynkiem. Pozwalają odetchnąć od racjonalnego świata konkretnych myśli, precyzyjnych treści, automatyzmu – w kierunku synestezyjnych skojarzeń. Z jednej rzeczy powstaje druga, z pierwszej wyłania się nowa, a ta już po części ulega zanikowi, żeby zaistniała inna. Ulegamy złudzeniu, że ta infiltracja wciąż trwa przed naszymi oczami, wciągając nas coraz bardziej w mentalny, pełen wigoru świat Artystki, ale też w gry naszej własnej wyobraźni.

Weronika Zasada-Stańska

Maria Łuszczkiewicz-Jastrzębska (Maria Jas) urodziła się w 1929 roku w Warszawie. Studiowała w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Dyplom obroniła w 1954 roku na Wydziale Grafiki w Pracowni profesora Tadeusza Kulisiewicza.

Była stypendystką rządu włoskiego w 1967 roku i rządu meksykańskiego w latach 1974–1975. Parokrotnie uczestniczyła w obradach jury przy wyborze prac do wystaw ogólnopolskich oraz Międzynarodowego Biennale Grafiki w Krakowie (1976). Będąc komisarzem Współczesnej Grafiki Polskiej, organizowała wystawy za granicą: w Algierze (1966), Tunisie (1968) i Luxemburgu (1973). Przez dziesięć lat brała udział w obradach komisji rzeczoznawców w Ministerstwie Kultury i Sztuki.

Zajmuje się grafiką i rysunkiem. Uczestniczyła w licznych wystawach indywidualnych oraz zbiorowych w kraju i za granicą, m.in. w Austrii, Belgii, Hiszpanii, Japonii, Meksyku, na Węgrzech, we Włoszech, w USA. Jest laureatką wielu prestiżowych konkursów graficznych, m.in. II Nagrody w Ogólnopolskim Konkursie na Grafikę w Łodzi (1969), Złotego Medalu na II Międzynarodowym Biennale Grafiki we Florencji (1970), I Nagrody na Ogólnopolskiej Wystawie Ilustracji do Współczesnej Poezji w Warszawie (1972); we Francji – nagrody zespołowej na XII Międzynarodowej Wystawie Sztuki Kobiet UFACSI w Clermont-Ferrand (1978) oraz nagrody specjalnej II Międzynarodowego Festiwalu Grafiki w Menton (1989).

Więcej o artystce znajdziecie poniżej w odsłonie z cyklu Portret Artysty: